Λίγα στοιχεία για την Ηπατίτιδα Α

Η Ηπατίτιδα Α είναι μια ιογενής λοίμωξη του ήπατος, η οποία προκαλείται από τον ιό της Ηπατίτιδας Α, HAV. Η Ηπατίτιδα Α είναι ο πιο κοινός τύπος Ηπατίτιδας, παγκοσμίως.
Ο ιός HAV εκκρίνεται στα κόπρανα τόσο των συμπτωματικών όσο και των ασυμπτωματικών ανθρώπων. Ο ιός εκκρίνεται στα κόπρανα πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Αναλόγως των συνθηκών, ο ιός μπορεί να επιβιώσει στο περιβάλλον ακόμη και για μήνες.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται, ενδεικτικά, το χρονικό διάστημα φυσικής αντοχής του ιού σε διάφορα περιβάλλοντα.

Ο ρυθμός δήλωσης του HAV στην ΕΕ το 1997 ήταν 14 ανά 1.000.000 κατοίκους, ενώ το 2010 μειώθηκε στο 2,6 ανά 1.000.000 κατοίκους. Αυτή η μείωση πιθανόν να αντικατοπτρίζει τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, καθώς η οροθετικότητα στον HAV συνδέεται με το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των ανθρώπων, την υγιεινή και την πρόσβαση σε καθαρό νερό.
Η νόσος μπορεί να προληφθεί με εμβολιασμό.

Πώς μεταδίδεται η νόσος;

Ο ιός εισέρχεται στον οργανισμό κυρίως μέσω του στόματος (δηλαδή με κατάποση του ιού).
Επομένως, μεταδίδεται μέσω της κατανάλωσης μολυσμένου νερού και μολυσμένων τροφίμων, αλλά και μέσω στενής προσωπικής επαφής με κάποιο μολυσμένο άτομο.
Τα τελευταία χρόνια, η μετάδοση του ιού μέσω των τροφίμων έχει ενοχοποιηθεί για αρκετές εξάρσεις κρουσμάτων. Τα τρόφιμα που συνδέθηκαν με αυτά κρούσματα ήταν ψάρια, οστρακοειδή, μαλάκια, λαχανικά, μαλακά φρούτα (π.χ. φράουλες), χυμοί.
Τα τρόφιμα μπορούν να μολυνθούν σε όλα τα στάδια χειρισμού τους (παραγωγή, επεξεργασία, αποθήκευση, διακίνηση).
Οι χειριστές τροφίμων, όταν δεν εφαρμόζουν τους κανόνες προσωπικής υγιεινής (π.χ. πλύσιμο χεριών πριν έρθουν σε επαφή με τρόφιμα), μπορούν να μολύνουν τα τρόφιμα είτε όταν εκκρίνουν οι ίδιοι τον ιό (π.χ. μετά τη χρήση της τουαλέτας) είτε όταν έρχονται σε επαφή με μολυσμένα άτομα (π.χ. όταν περιποιούνται ασθενείς).
Ο HAV, όπως και οι υπόλοιποι ιοί δεν πολλαπλασιάζονται στα τρόφιμα, αλλά μπορούν να επιβιώσουν σε αυτά για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Γενικά μέτρα πρόληψης της μετάδοσης του ιού

Η πρόληψη της μετάδοσης του ιού στοχεύει στο στάδιο πριν τη συγκομιδή (δίθυρα μαλάκια, φρέσκα φρούτα και λαχανικά), στο στάδιο της συγκομιδής (φρέσκα φρούτα και λαχανικά) και στο στάδιο μετά τη συγκομιδή (χειρισμός και προετοιμασία των έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων)
• Η θερμική επεξεργασία ενός τροφίμου είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους εξυγίανσης αυτού, ωστόσο για κάποια τρόφιμα, η εφαρμογή υψηλών θερμοκρασιών μαγειρέματος για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να τα υποβαθμίσει οργανοληπτικά.
• Η θέρμανση ενός τροφίμου σε θερμοκρασία 85οC για τουλάχιστον 1min, θεωρείται ότι σκοτώνει τον ιό. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι έχει σημασία και ο τρόπος θέρμανσης, καθόσον το βράσιμο επί 3min αποδείχτηκε πιο αποτελεσματικό από τη θέρμανση επί 3min με ατμό.
Βέβαια, έχουμε πάντοτε υπ’ όψιν ότι ένα μαγειρεμένο τρόφιμο μπορεί να μολυνθεί μετά από τη θερμική επεξεργασία του.
• Προσωπική υγιεινή των χειριστών τροφίμων – Σωστό πλύσιμο των χεριών – Χρήση κατάλληλων απολυμαντικών για τον καθαρισμό των επιφανειών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα
• Αποτελεσματική εξυγίανση των λυμάτων πριν την απόρριψή τους σε λίμνες, ποτάμια και στη θάλασσα, ώστε να μην μεταφέρεται ο ιός στο νερό, που χρησιμοποιείται για πότισμα καλλιεργειών ή για ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών.
• Αποτελεσματική εξυγίανση φρούτων και λαχανικών με τη χρήση κατάλληλων απολυμαντικών
• Το νερό που έρχεται σε επαφή, με οποιονδήποτε τρόπο, με τα τρόφιμα, πρέπει να έχει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του «πόσιμου» νερού
• Αποκλεισμός από το χώρο εργασίας των ασθενών και επιστροφή τους μετά από κάποιο διάστημα χωρίς συμπτώματα (π.χ. 48 ώρες μετά την αποδρομή της διάρροιας ή του ίκτερου)
• Εφαρμογή διαδικασιών ελέγχου και τεκμηρίωσης της αποτελεσματικότητας των προληπτικών μέτρων με τη διενέργεια αναλύσεων για την ανίχνευση του ιού σε δείγματα τροφίμων και νερού.

Τα Αναλυτικά Εργαστήρια Αθηνών είναι το μοναδικό ΙΔΙΩΤΙΚΟ Διαπιστευμένο εργαστήριο για την ανίχνευση του ιού της Ηπατίτιδας Α σε επιφάνειες και νερό, με Real-time PCR.

 Πηγές
https://www.ecdc.europa.eu/en/hepatitis-A/facts
https://www.cdc.gov/hepatitis/hav/havfaq.htm#A3
https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2011.2190
Scientific Opinion on an update on the present knowledge on the occurrence and control of foodborne viruses. EFSA Panel on Biological Hazards (BIOHAZ). European Food Safety Authority (EFSA), Parma, Italy
EFSA Journal 2011;9(7):2190